Źródła Promieniowania Jonizującego.

Źródła promieniowania jonizującego możemy podzielić na:

- naturalne to takie występujące w przyrodzie w warunkach naturalnych np.: w glebie, żywności, roślinach oraz promieniowanie kosmiczne,

- sztuczne to izotopy promieniotwórcze nie występujące w przyrodzie w warunkach naturalnych, to urządzenia jądrowe, aparaty rentgenowskie.

Wpływ promieniowania jonizującego na człowieka.  

W wyniku wchłonięcia cząstek lub fotonów promieniowania dochodzi bezpośrednio do jonizacji atomów struktur komórkowych, zmian przepuszczalności błon komórkowych, powstawania toksyn radiacyjnych a przede wszystkim następuje radioliza wody prowadzącej do zaburzenia kierunków przemian biochemicznych i składu chemicznego komórek.

W wyniku promieniowania może nastąpić:

- uszkodzenie i zaburzenie łańcuchów DNA,

- zniszczenie lipoproteidowych  składników błon komórkowych,

- zaburzenie syntezy białka,

- zmiana aktywności enzymów katalizujących,

- zaburzenie gospodarki elektrolitami.

Wielkość tych zmian zależy od:

- wielkości dawki promieniowania,

- rodzaju promieniowania i jego energii,

- warunków napromieniowania tj. szybkości dawkowania i masy napromieniowanego  

człowieka,

- wrażliwość tkanek na napromieniowanie,

- napromieniowania zewnętrznego czy wewnętrznego

- cechy indywidualnych danego osobnika takich jak: (wiek, płeć, stan zdrowia, wrażliwość).

Do najbardziej promienioczułych tkanek zalicza tkankę limfatyczną, tkankę krwiotwórczą i komórki rozrodcze a także błonę śluzowa jelit oraz soczewkę oka.

U podstaw szkodliwego biologicznego działania promieniowania na organizmy leżą procesy jonizacji molekół organizmu wywoływane przez promieniowanie. W wyniku tych procesów w tkankach tworzą się pary jonów stanowiących wysokie aktywne chemicznie rodniki oraz następuje uszkodzenie struktury dużych cząstek przez ich rozrywanie lub zlepianie. Prowadzi to do zakłócenia przemian biochemicznych, warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu i do zmian strukturalnych komórek. Niektóre zakłócenia mogą być skorygowane dzięki autoregulacyjnym właściwościom organizmu, jeśli ich rozmiary nie są zbyt wielkie. Inne zmiany, nieodwracalne, prowadzą do zwyrodnienia lub obumarcia komórek. Czułość tkanki ludzkiej na promieniowanie jonizujące zmienia się w szerokich granicach. Najczulsze są organy krwiotwórcze i tkanki rozrodcze, najmniej czułymi są mózg i mięśnie. Jeśli ułożyć tkanki według zmniejszającej się czułości, to otrzymamy kolejno następujący szereg: tkanka limfatyczna- nabłonek jąder, szpik kostny, nabłonek żołądkowo-jelitowy, jajniki, skóra, tkanka łączna, kości, wątroba, trzustka, nerki, nerwy, mózg i mięśnie.

Jednakże nawet po bardzo słabych objawach choroby popromiennej mogą po wielu latach wystąpić tzw. skutki opóźnione.

Są to:
- przedwczesne starzenie
- skrócenie życia
- niedokrwistość
- białaczka
- nowotwory
- zaćma

Analizując wpływ promieniowania jonizującego na organizm człowieka należy również wspomnieć o chorobach genetycznych. Choroby przenoszone przez geny z pokolenia na pokolenie, nazywane są chorobami dziedzicznymi. Dziedziczność jest to zdolność przekazywania cech zarówno anatomicznych, jak i fizjologicznych, przez organizmy macierzyste potomstwu. Dany organizm może przekazać swojemu potomstwu skłonność do pewnych chorób lub też odporność na nie. Zmiany w strukturze materiału genetycznego, pojawiające się nagle, nazywane są mutacjami. Jeżeli występują one w komórce płciowej, są trwale dziedziczone. Istnieją dwa podstawowe typy mutacji: genowe i chromosomowe. W mutacjach genowych zmiany dotyczą budowy chemicznej materiału genetycznego tj. zmiany, dodania lub wypadnięcia jednej pary lub kilku zasad w DNA albo jednej lub kilku zasad w RNA i powodują syntezę odmiennych białek lub ich brak. Mutacje chromosomowe są następstwem zmiany ogólnej liczby lub budowy chromosomów. Czynnikami powodującymi mutacje są substancje chemiczne, promieniowanie jonizujące np. promienie rentgenowskie oraz wirusy.